Gà Onagadori và huyền thoại

Gà Onagadori và huyền thoại

Khi được tôn xưng là Vua Lông Vũ thì nhất định phải đi kèm với những huyền thoại, chuyện kể và truyền thuyết (cả có thực lẫn đồn thổi). Trong trường hợp của gà Onagadori. Nhiều gà Onagadori ở Mỹ và châu Âu vượt xa so với trí tưởng tượng và sự hợp lý. Những thành công trong việc lai tạo giống gà thuần dưỡng hiển nhiên có giá trị như là một hay hai câu chuyện thú vị. Sau đay là những tóm lược về giống gà tuyệt vời này cho các độc giả câu chuyện về gà Onagadori.



- Đợt nhập khẩu gà đuôi dài đầu tiên vào châu Âu là gà “Onagadori gốc” không thay lông (non-moulting). Tôi sử dụng tên gọi đặc biệt này vài năm gần đây cho những cá thể đuôi dài được nhập khẩu rải rác vào châu Âu từ những năm 1800. Gà Onagadori được nhập khẩu rải rác trong hơn hai trăm năm qua với nhiều cấp độ chất lượng khác nhau. Theo tờ rơi “Festschrift” của Knut Roeder viết cho Hiệp hội Onagadori và Phoenix Đức, giống gà Onagadori trở nên hoàn thiện như chúng ta thấy ngày nay vào thời Đại Chánh (Taiso, 1912 - 1926).



- Đợt nhập khẩu vào Mỹ diễn ra trong giai đoạn 1930 - 1940 và sau đó vào những năm 1960 cho một xưởng làm mồi câu giả (fly-tying). Đợt nhập khẩu đầu tiên vào châu Âu bắt đầu từ những năm 1800, rồi sau đó vào các năm 1970, 1980 và 1990. Ở châu Âu có một đợt nhập khẩu đình đám qua “gia đình Wild” ở miền nam nước Đức vào những năm 1970 với gần 40.000 euro chi phí. Những đợt nhập khẩu gần đây cũng được ghi nhận: qua Anton Huijkmann ở Hà Lan những năm 1960, qua Willy Coppens ở Bỉ những năm 1970, qua Knut Roeder ở bắc Đức những năm 1990. Những cá thể duy nhất mà tôi biết, xuất hiện công khai và chính thức, nhờ những nỗ lực tột bậc của gia đình Wild và Coppens ở Bỉ mà đến giờ tôi cũng chỉ thấy qua hình chụp. Tôi tin rằng Coppens cũng là nguồn phát xuất đầu tiên của nhiều giống gà Nhật và những người chơi gà ở châu Âu vô cùng biết ơn ông. Tiếp theo những giống gà: Tomaru, Satsumadori, Totenko, Onagadori, Shamo và những giống gà khác lần lượt được Coppens và con trai ông giới thiệu.



- Có hai đợt nhập khẩu giống gà đuôi dài vào Mỹ. Đợt đầu là nhập khẩu chính thức qua Đại học Nam California và tác giả của bài viết trên tạp chí National Geographic vào năm 1970, tiến sĩ Dr Ogasawara mà những con còn lại đến tay Donald Barger ở California. Đợt nhập khẩu thứ hai diễn ra trước đó vào Hội chợ Thế giới 1940, những con còn lại đến tay Daniel Boone và sau đó được cải thiện và nâng lên một đẳng cấp cao hơn vào những năm 1960 bởi các nhà lai tạo bậc thầy John Kriner, Sr và John Kriner, Jr. Dòng gà của nhà Kriner sau đó đến tay Cy Hyde ở New Jersey, nơi mà từ đó lan ra toàn nước Mỹ dưới tên gọi “phoenix – onagadori”. Với những dòng gà ở Mỹ, chỉ những phát hiện gần đây về đặc điểm di truyền tương tự như bộ lông của gà onagadori mới khiến các nhà lai tạo bắt đầu tái tuyển chọn đặc điểm không thay lông ở gà trống tơ 3 - 5 năm tuổi. Nhiều dòng gà, thậm chí cả dòng thuần, cũng bị mất gien không thay lông đặc trưng, điều giúp chúng khác biệt với những giống gà còn lại. Ở những dòng gà mà tôi biết, chỉ có các dòng của Barger, Hujkmann, Coppens và Roeder là còn giữ được gien “thuần”. Và trong số đó, các dòng của Coppens và Roeder được pha trộn, phát triển và cải tiến nhiều nhất.



* Lưu ý: việc mang trứng gà ra khỏi Nhật Bản vẫn đang BỊ CẤM bởi Luật Bảo Vệ Di Sản Tự Nhiên. Trứng của các giống gà trong diện bảo vệ không được phép mang ra nước ngoài).



- Thông tin đề cập ở đây không chỉ về những cá thể đang được nuôi và về 5 dòng gà hiện đang được nuôi ở nhiều quốc gia: Cy Hyde (Mỹ), Anton Huijkmann (Hà Lan), Brian Reeder (Kentucky - Mỹ), Donald Barger (California - Mỹ) và Knut Roeder (Đức).



- Đây là hình minh họa được đăng vào năm 1921, thời mà giống gà Onagadori và con cháu của chúng đã trở nên nổi tiếng và trở thành huyền thoại.



- Hình minh họa thứ hai, một con gà tại trại của nhà lai tạo Donald Barger ở California, đấy là một trong những con Onagadori màu điều đẹp nhất ở Mỹ. Dòng gà của Donald được phát triển từ những con mà tiến sĩ Ogasawara lấy từ Đại học California và một số từ dòng của Cy Hyde. Những cá thể mà Knut Roeder hiện đang sở hữu có lẽ là những con Onagadori được nhập khẩu gần đây nhất ở phương Tây; thể hiện chất lượng lông và độ dài ở đẳng cấp cực cao.



- Hình minh họa thứ ba là dòng Onagadori màu chuối lửa nhạt (goshi) của Hà Lan, được lai tạo trong hơn 20 năm bởi Anton Huijkmann gần Zwolle. Trong hình là một trong số gà của chính tôi vào năm 1988. Dòng này mang gien không thay lông với bộ lông đặc biệt dày. Chẳng may, không có con gà trống nào sống quá 3 tuổi do đó đuôi không bao giờ dài tới 2 m. Dòng này được phát triển từ những trái trứng lấy từ Nhật Bản vào cuối những năm 1960. Đột biến trắng xuất hiện từ biến thể màu điều nhạt akazasa, đi kèm với chân màu ô-liu. Biến thể trắng ở Nhật Bản chỉ có chân màu vàng. Biến thể màu chuối goshi (goshiki) có lông cực dày, nhiều con có vài ba cặp lông phụng đột biến được săn lùng rất dữ. Nhiều bạn hữu chơi gà người Đức của tôi không cho rằng đây là gà Onagadori thuần bởi vì chúng không giống với những con gà của vợ chồng Manfred và Hildegard Wild ở Steinmauer mà những con Onagadori thuần của họ được lai với gà lơ-go (leghorn) với mục đích cải thiện thể chất vốn rất yếu ớt của chúng.



- Tất cả gà đều mua từ Knut Roeder vào 1990, ông nuôi chúng trong vài năm, triển lãm tại hội chợ và rồi “đẩy” tất cả đi khi ông bắt đầu ấp được trứng gà Onagadori. Hầu hết lứa gà đầu đều được bán từng con (không kèm gà mái). Một số cá thể thuộc dòng này vẫn còn sống đến ngày nay ở châu Âu.



- Những con gà còn lại của Anton được trao cho con rể, người tiếp tục nhân bầy gà đến số lượng 85 con cho đến khi bị nhiễm chất thải độc có lẽ giữa vào những năm 1950, chất độc thấm vào chuồng nơi nhốt những con dê Cashmere và gà Onagadori. Tất cả chết hết trong vòng ba ngày.





Gà Onagadori và huyền thoại, Nguồn: Vườn Chim Việt Nam.